Nafpliotet ‘Shqiptare’ dhe kembanat e kishes te tyre te mbrojtura nga Greket e Venecias.

Dikush ka ngritur hipotezen se Nafplio ishte kryeqyteti i pare ‘Shqiptar’ i Greqise. 

Qyteti ishte shqipfoles dhe thellesisht Shqiptar - insiston nje gazetar i njohur per zbulime te ‘Jashtezakonshme’ …

Per thjeshtesi diskutimi, them se kete teori ‘Bombastike’ e hedh poshte historia e kishes Agios Georgios, institucionit fetar me te njohur Grek ne Venecia. 

Personalisht, kam patur fatin ta vizitoj ate. 

Dhe si lidhet kjo kishe me Nafplion ? - do te pyese dikush

Nje dokument i shekullit te 17-te jep nje informacion shume interesant rreth Nafplioteve. Aty, pak a shume, tregohet ngjarja e meposhteme.

Ne fillim te Shkurtit te vitit 1693, Dhespoti i Nafplios, Makarios Pelekanos dhe perfaqesuesit e qytetit, Dimitrios Surtokalikis, Mikelis Evragjiotis dhe Joanis Zabelis i derguan nje leter komunitetit Grek te Venecias. Nepermjet saj, ata njoftonin miqte e tyre se sapo kishin perfunduar se ndertuari kishen kryesore. 

Per kete arsye, Nafpiotet kerkonin rikthimin e dy kembanave qe ata ja kishin mirebesuar kishes se Agiu Giorgiu, (Shen Gjergji), ne Venecia pas renies se Nafplios ne kontrollin e Turqve ne vitin 1540. Ne leter, perfaqsuesit e qytetit/komunitetit sugjerojne se ne vend te dy kembanave ne fjale, do te preferonin nje kembane me te madhe, nje mbajtese qirinjsh dhe kater manuale fetare. 

Ne fund te muajit Maj te te njejtit vit, te derguarit e qytetit Poleponesian, Andrucos Malahos, Theodhosis Mizoteros dhe Joanis Kontoleos njoftojne se me ne fund ata moren dy kembana te madhesise 150 litershe dhe do ti transportonin ato ne Nafplio.

Certifikimi/perkthimi ne Italisht i dokumentit origjinal te shkrojtur ne Greqisht dhe firmosjet respektive jane bere nga noteri Venecian, Franciskos Velanos. 

Si rrjedhim i asaj qe u permend me siper, lind pyetja: 

Perse Shqiptaret e Nafplios kerkuan ndihmen e Grekeve te Venecias ?

A nuk thone te njejtet persona se prezenca Shqiptare ne Venecia ka qene masive ? 

Dhe ne fakt, ne vitet 1500 ne Venecia ka egzistuar ne organizim i quajtur "Scuola degli Albanesi".

Perse nafpliotet Shqiptare nuk derguan kembanat te ruheshin dhe mbroheshin nga bashkepatriotet e tyre ne Venecia, por zgjodhen Greket e Agios Giorgios ?

Pergjigja varret nga kendveshtrimi i lexuesit.

Une mendoj se nje dokument historik eshte me i vlefshem se 100 hipoteza, qofshin keto edhe 'Patriotike' ...

Shenim i rendesishem: Dokumenti i perdorur ne kete shkrim gjendet ne kete faqe elektronike: https://istitutoellenico.org/archive/

Kush e ‘Pagezoi’ Angline me kete emer ?

Rreth 2100 vite te shkuara, historiani Grek Diodorus Sisulus pershkruante me emrin ‘Pretannia’ nje popullate qe jetonte ne nje ishull i cili si rrjedhim u quajt ‘Britannia’. Behet fjale per Britanine e Madhe sic e njohim sot.

Disa dekada pas EK, Romaket e pushtuan ishullin ne fjale. Ne rekorded e tyre shfaqen kryesisht dy emra; Albion dhe Britannia.

Pas largimit te Romakeve ne vitin 410, ishulli ra viktime e fushatave te njepasnjeshme pushtimesh nga fise dhe fara te vendeve perreth, perfshi Saxons, Jutes dhe Angles. Keto tre te fundit ishin fise Gjermanike nga territore qe sot i perkasin Gjermanised dhe Danimarkes. 

Raliteti kohor bente fjale per gjuhe dhe kultura te ndryshme qe nuk kishin te benin shume me njera-tjeteren. Bile dhe fizikisht, banoret e vjeter ishin te zeshket, ndersa te ardhurit rishtaz lekurebardhe …

‘Banoret e rinj’ kishin krijuar zonat a tyre te kontrollit, por megjthate vazhdonin ta luftonin njeri-tjetrin. Si pasoje, pjestare te ketyre fiseve gjermanike me lekure te bardhe, floke te verdhe dhe sy bojeqielli perfundonin ne tregjet e sklleverve ne Europen Kontinentale. 

Kete situate e tregon me detaje ne shkrimet e tij murgu Bede, qe konsiderohet nje nga historianet me te medhenj te Britanise se Madhe sic emerohet sot. Nuk dihet me saktesi kur lindi ai. Por, dihet me saktesi manastiri dhe dita kur ai vdiq: 

• Manastiri i Jarrow, ne provincen Nurthumbrian

• Data: 26 Maj, 735

Bede shkruan se nje murg ne Rome duke ecur ne pazarin e qytetit vuri re disa femije skllever qe ishin ekspozuar per shitje. 

I terhequr nga pamja e tyre fizike ai pyeti tregetarin:

C’fara jane keta ?

Angli - i pergjigjet shitesi.

Non angli, sed angeli ! - kunderpergjigjet murgu - qe ne Shqip do te thote ‘Jo angli, por engjej’.

Murgu quhej Gregorius. Vite me vone, ne Shtator te vitit 590, ai u be i madhi i Kishes Katolike me epitetin Papa i Madh Gregorius i Pare. 

Thuhet se ai kurre nuk i kishte harruar femijet ‘Engjej’ qe shiteshin si skllever ne Rome. Per kete arsye ish-murgu dergoi ne Albionin e dikurshem nje delegacion te perbere prej 40 klerikesh. Misioni i tyre: Perhapja e Kristianizmit ne mes te paganeve me pamjen magjepese qe atij i kishin mbetur ne kujtese. 

Ishte pikerisht ky projekt, (I filluar ne vitin 595 dhe i njohur si ‘Misioni Gregorian’), qe e beri ate te famshem ne mes te papeve te kohes se tij duke i dhene titullin ‘Gregorius I Magnus’.

Disa studjues thone se identifikimi i ishullit me emrin Angli/Anglia lidhet drejtpersedrejti me historine e femijeve skllever dhe shprehjen ‘Non angli, sed angeli’ te murgut te kthyer ne pape.

Mendoj se ky pozicion ben sens logjik. Harta e meposhtme tregon zonen e vogel ‘Anglia’ ne teresine tokesore te ishullit qe njohur si Mbreteria e Albion-it. (Shenim: Mbreterie e Albionit nuk ka egzistuar kurre dhe kjo harte eshte me se shumti fantazi, por provinca 'Anglia' ka qene pak a shume ne te njejten vend dhe shtrirje).

Nuk shoh arsye tjeter se perse emri ‘Angli’ te ishte preferuar me shume se emrat e fiseve te tjera. 

Si konkluzion them se emrat Albion, Britani, Angli, kane qene terma gjeografike dhe jo etnike. 

Natyrisht qe koha i transformon njerzit dhe konceptet e tyre, perfshi nacionalitetin dhe emrat e shteteve. 

Fan Noli Shqiptar dhe vellai i tij Grek !

Vete-identifikimi etnik; Nje zgjedhje e lire, apo e detyruar ?

Pyetje e veshtire, qe nuk mund te kete nje pergjigje te thjeshte. Meqenese kjo eshte kthyer ne teme te nxehte 'Patriotike' po paraqit dy dokumente qe lexuesi mund ti interpretoje si t'ja mare mendja.

Behet fjale per informacione qe lidhen me Fan Nolin, figuren e njohur fetaro-politiko-artistike te historise se Shqiperise moderne.

Dokumenti i pare eshte formulari i udhetimit te disa bashkefshatareve te tij, te nisur nga Napoli, (Itali), dhe mbritur ne Nju Jork ne daten 21 Prill, 1916.

Emrat respektive jane:

Nr. 16 - Christos Ganos - 36 vjec. Profesioni: Punetor. Di te lexoje dhe shkruaje.

Nr. 17 - Demetrio Mavromatis - 37 vjec. Profesioni: Punetor. Di te lexoje dhe shkruaje.

Nr. 19 - Joannis Christou - 18 vjec. Profesioni: Punetor. Di te lexoje dhe shkruaje.

Nr. 20 - Michel D. Dovrides - 18 vjec. Profesioni: Punetor. Di te lexoje dhe shkruaje.

Ata deklarojne shtetesi dhe etnicitet Grek. Permeteper, fshatin e tyre Ibrik Tepe e konsiderojne pjese tokesore te Greqise.

Te kater emigrantet nga Ibrik Tepeja kishin nje 'Mik' te perbashket ne Amerike. Ai ishte F S. Nolis, vellai i Demetrio Mavromatis, pasagjerit ne reshtin 17-te.

Kuptohet, behet fjale per Theofan Stilian Mavromatis qe ne Amerike e kishte ndryshuar emrin dhe mbiemrin duke i dhene formen me te cilen ai njihet gjeresisht: Fan Stilian Noli.

Ne dokumentin e dyte, te paraqitur me poshte, tregohet hyrja e Fan Stilian Nolit ne Amerike ne daten 2 Korrik, 1931.

Ai eshte 49 vjec. Profesioni: Bishop Greko-Katolik. Di te lexoje dhe shkruaje Gjermanisht.

Ne seksionin ku kerkohet emri dhe adresa e personit me te afert ne vendin nga i cili udhetari vjen, shkruhet: Motra: Athina Vafidi, 73 Omonia, Cavalla, Greece(1).

Ne Amerike, Noli do te qendronte tek miku i tij D. Katundi ne adresen: 56 Poplar Str.

Por, ajo qe te terheq me shume vemendjen eshte seksioni ku shenohet nacionaliteti. Noli deklaron: "None". Qe do te thote ai nuk kishte Atdhe ...

Si kishte mundesi qe Noli te mos ishte shtetas Shqiptar ? Ai kishte qene Kryeminister, Minister, Klerik i larte ne Tirane ...

Disa vite me vone, ai u be shtetas Amerikan.

Dokumentat e mesiperme tregojne edhe nje here, qe njerezit kane te drejte te behen anetare te nje etniciteti dhe nacionaliteti te cilit ata besojne dhe ndjejne se i perkasin. Shpesh ata luftojne me forma te ndryshme per ta bere kete gje realitet.

Ne kete prizem, Fan Noli zgjodhi te deklarohej Shqiptar pa nenshtetesi. Familjaret dhe bashkefshataret e tij vazhduan ta deklaronin veten Greke, me shtetesi dhe etnicitet.

Nuk besoj se Turqia, apo Amerika i detyroi ata ta benin kete gje. Ashtu sic nuk detyruan Fan Nolin te deklarohej Shqiptar.

Shenime

Sido qe te kete qene, per syrin tim, Noli mbetet nje shkrimtar dhe perkthyes shume i madh.

Ne fushat e tjera ...

1. Edhe sot e kesaj dite ne kete adrese ne Kavala te Greqise shfaqet mbiemri Vafidis (ΒΑΦEΙΔΗΣ). Mbase aty vazhdojne te jetojne pasardhes se Athinase, motres te Fan Nolit. Fotoja e meposhtme jep nje ide te qarte. Dikush mund ti kontaktoje per ndonje informacion qe mund te kene mbi origjinen e Mavromateve.